Սիրելի հայրենակիցներ,
Այն, ինչ ասվեց նախորդ ելույթներում, ընդամենը նախնական գնահատական էր անցած ընտրություններին: Մենք չէինք հավակնում այսօր սպառիչ պատասխան տալ եւ վերլուծել ամբողջ իրադարձությունը. մեկ օրում դրա հնարավորությունը չկար: Ուստի, իմ ելույթում հնչած գնահատականները նախնական են լինելու: Մենք մեր վերջնական գնահատականը` եւ այս իրադարձությունների մասին, եւ հետագա անելիքների մասին, եւ մեր ստրատեգիայի մասին` մենք կտանք մեր հաջորդ հանրահավաքում, որի ամսաթիվը ես ձեզ կհաղորդեմ ելույթի վերջում:
Սակայն, մինչեւ գնահականներ տալը, ուզում եմ սրտանց շնորհավորել արտաքին քաղաքականության ճակատում շարունակ պարտություններ կրող Սերժ Սարգսյանին` սեփական ժողովրդի նկատմամբ տարած «փառահեռ» հաղթանակի համար:
Դուք տեղյակ եք, որ միջազգային հանրությունը` Եվրախորհուրդը, ԵԱՀԿ-ի Ժողովրդավարական հաստատությունների եւ մարդու իրավունքների գրասենյակը, սկսած 1998 թվականից, ընտրությունից ընտրություն, Հայաստանում առաջընթաց, իրենց լեզվով ասած` պրոգրես են արձանագրում` եւ ընտրությունների որակի, եւ Հայաստանում ժողովրդավարության զարգացման առնչությամբ, բայց մենք տեսնում ենք, իրականում, որ յուրաքանչյուր հաջորդ ընտրություն շատ ավելի այլանդակ է լինում, քան նախորդը: Եթե սա է Եվրոպայի, Արեւմուտքի պատկերացումը պրոգրեսի մասին, ապա կամ նրանք զբաղված են երգիծաբանությամբ, կամ էլ պարզապես ձեռ են առնում մեր ժողովրդին` նրան դնելով երկրորդ սորտի մարդկանց տեղ: Միջազգային հանրությունը, այսպիսով, ոչ թե նպաստում է ժողովրդավարության զարգացմանը Հայաստանում, այլ կարծես թե դիտավորյալ խոչընդոտում է այդ զարգացումը: Ես մի փաստ կարող եմ ասել. եթե եվրոպական կառույցները, Միացյալ Նահանգները, ողջ Արեւմուտքը սկզբունքային գնահատական տային 2008 թ. նախագահական ընտրություններին, ապա այսօրվա խայտառակ ընտրությունները տեղի չէին ունենա: Արեւմուտքի անլրջության վկայությունն է նաեւ թեկուզ այն փոքրիկ փաստը, որ այս ընտրությունները դիտարկելու համար նրանք ուղարկել էին ընդամենը 15 հոգու: Երբ լրագրողներից մեկն այդ դիտորդական առաքելության ղեկավարին հարցրել էր` արդյո՞ք 15 հոգին բավական է ընտրությունները դիտարկելու եւ օբյեկտիվ գնահատելու համար, այդ խմբի ղեկավարը առանց քաշվելու ասել էր` գիտեք ինչ, հարյուր հոգին էլ բավական չէր լինի: Դե եթե այդպես է, ինչո՞ւ եք վեր կացել-եկել, այդքան էլ փող ծախսել, չգիտեմ` նորից մեր ժողովրդին ձեռ առնելու համա՞ր: Եւ այս ասելուց հետո էլ առավոտյան արդեն նրանք հրապարակել են իրենց առաջին զեկույցը: Եւ ինչպե՞ս են գնահատել ընտրությունները` որ ընտրությունները ընդհանուր առմամբ համապատասխանել են եվրոպական չափանիշներին: Ուրեմն, կամ պետք է մտածել, որ այդ մարդիկ մեզ են ծաղրում, կամ իրենք իրենց են ծիծաղելի վիճակի մեջ դնում: Եթե եվրոպական չափանիշ է լրագրողին ծեծելը, եթե եվրոպական չափանիշ է հազարավոր ավտոբուսներով ընտրողներին տեղամասեր բերելը, եթե եվրոպական չափանիշ է ընտրակաշառք բաժանելը, եթե եվրոպական չափանիշ է վստահված անձանց, հանձնաժողովների անդամներին ահաբեկելը, ապա մենք այդ եվրոպական չափանիշների հետ գործ չունենք, թող այդ չափանիշները տանեն, կիրառեն իրենց վրա:
Հիմա ավելի էական մի հարցի մասին: Ի՞նչ է Ռոբերտ Քոչարյանի եւ Սերժ Սարգսյանի ուզածը: Ես համայնքային հանրահավաքներում այդ հարցին անդրադարձել եմ տարբեր տեղերում, բայց առիթ է ավելի լայն լսարանի առջեւ այս շեշտադրումը կատարելու: Նրանց երազած պետությունը` ընդդիմություն չունեցող, քաղաքական կուսակցություններ չունեցող, ոչ մի հակաճառող գոյություն չունեցող, հլու-հնազանդ հպատակների մի հավաքականություն է եղել: Եւ նրանք տասնմեկ տարի շարունակ հստակորեն փորձել են իրականացնել ահա իրենց այս նպատակը: Չկանգնելով ոչ մի քայլի առջեւ. եթե պետք է կեղծել ընտրությունները` կեղծե՛լ, եթե պետք է բռնություն գործադրել ընտրողների վրա` գործադրե՛լ, եթե պետք է գնդակահարել ընդդիմադիրներին` սառնասրտորեն գնդակահարե՛լ, ինչպես գնդակահարեցին Կարեն Դեմիրճյանին եւ Վազգեն Սարգսյանին, եթե պետք է ժողովրդի սպանդ կազմակերպել` ա՛յդ էլ կանենք, եւ այդ էլ արեցին մարտի 1-ին, եթե պետք է հարյուրավոր մարդկանց բանտերը լցնել` ա՛յդ էլ կանենք: Սա էր իրենց գլխավոր խնդիրը: Դուք պատկերացրեք` ի՞նչ է նշանակում ընդդիմությունը բռնազավթիչի համար: Ընդդիմությունը բռնազավթիչի համար նշանակում է ամենօրյա վտանգ նրա իշխանության հավերժությանը: Նրանք ուզում են իշխել հավերժ: Գողերը, ավազակները, մարդասպանները տիրել են երկրին եւ ուզում են տիրել հավերժ: Ասացի, նրանք ոչ մի բանի առջեւ կանգ չառան, ամեն ինչ արեցին` ընդդիմադիրների կամ կես-ընդդիմադիրների մի մասին նրանք ուղղակի կաշառեցին, գնեցին ոտքով-գլխով` եւ ֆիզիկապես, եւ արժանապատվությամբ, ամեն ինչով: Մյուսներին, ովքեր անկախ էին, այդ թվում` երկրապահները (այդ մարդիկ ազատագրել էին Արցախը), պատժեցին բանտերով ու զնդաններով: Ժողովրդին պատժում են թշվառությամբ, պարտադրված թշվառությամբ, որովհետեւ այն թշվառությունն ու աղքատությունը, որն այսօր տիրում է Հայաստանում, օբյեկտիվ պատճառ չունի: Դա իրենց անսահմանափակ թալանի արդյունքն է: Այդ մարդիկ այս երկիրը իրենցն են համարում, մեզ, ձեզ, բոլորիս` իրենց ճորտերը: Անկախը, բարձրաձայնելու քաջություն ունեցողը պետք է զսպվի, նրա բերանը պետք է փակվի:
Եւ ի՞նչ ստացան: Ստացան հակառակը: Այսօր մենք ունենք այնպիսի ընդդիմություն, որը Հայաստանի անկախ գոյության քսան տարվա ընթացքում գոյություն չի ունեցել, հզորագու՛յն ընդդիմություն: Այդ ընդդիմությունը օդից չծնվեց. այն ունի իր սնուցող աղբյուրները, որոնք են` ե՛ւ մեր ազատամարտիկները` սկսած 1988 թվականից, բոլոր երկրապահները, ե՛ւ Հայոց Համազգային Շարժումը` իր քաղաքական փորձով, ե՛ւ Հայաստանի Ժողովրդական կուսակցությունը, որն ըստ էության այդ ընդդիմությունը ղեկավարել է 1998 թվականից սկսած` վերջին տասը տարվա ընթացքում, բոլոր մյուս կուսակցությունները, որոնք վիզ չեն ծռել այս իշխանությունների առջեւ: Ահա այս աղբյուրներից սնված ընդդիմությունն էր, որը, վաստակելով ժողովրդի աջակցությունը, այսօր դարձել է մի այնպիսի ուժ, որը քուն ու դադար չի տալիս Սերժ Սարգսյանին եւ նրա ավազակախմբին:
Ընդհանրապես կարող եք հարցնել` ի՞նչ է ընդդիմությունը, ո՞ւմ է պետք այդ ընդդիմությունը: Եթե պետությունը ընդդիմություն չունի` այդ պետության մեջ ժողովրդավարության, ազատության մասին խոսելը ավելորդ է: Այդ պետության մեջ կաշառակերությունը վերացնելու մասին խոսելը բացարձակապես ավելորդ է: Ընդդիմությունը ունի երկու ֆունկցիա. մեկը` ներքին, մյուսը` արտաքին: Ներքինը. նրա գոյությունն այն զսպող ուժն է, որը սահմանափակում է իշխանությունների անվերահսկելի վարքն ու բարքը: Մյուս մեխանիզմը ազատ հեռուստաընկերություններն են, ազատ մամուլն է, որ Հայաստանում ըստ էության գոյություն չունեն, իսկ ազատների, անկախների մեծ մասը դատապարտված է ֆինանսական-նյութական չքավոր գոյության` փոքրիկ տպաքանակներով: Եթե կուզեք իմանալ, այս վերջին մեկուկես տարում այս ընդդիմությունը` Հայ ազգային կոնգրեսը, ձեզ հետ միասին արդեն հսկայական դեր է խաղացել. այդ զսպող, վերահսկող դերը խաղացել է` անկախ այն բանից, թե մենք իշխանություններում ներկայացվա՞ծ ենք, թե` ոչ: Ի դեպ` սրանից օգտվել են ավելի շատ իշխանությունները եւ իշխանամերձ քաղաքական ուժերը, քան բուն ժողովուրդը: Եթե չլիներ ընդդիմությունը` այսօր Հայաստանում մանր եւ միջին ձեռնարկատիրություն գոյություն չէր ունենա. ուղղակի այս ավազակապետությունը ամբողջությամբ լափած կլիներ այդ վերջին չնչին հարստությունը, որը իրենց իշխանության սահմաններից դուրս էր գտնվում եւ առայժմ գտնվում է` շնորհիվ այս ընդդիմության: Եթե չլիներ այս ընդդիմությունը` այս օլիգարխների մի զգալի մասն էլ կորցրած կլիներ իր հարստությունը, մյուսները` ավելի զոռբաները, արդեն վերաբաշխած կլինեին այդ հարստությունը: Եթե չլիներ ընդդիմությունը` «Օրինաց երկիրը», Դաշնակցությունը չէին կարող երազել կոալիցիայի կազմում ընդգրկվելու մասին: Եթե չլիներ այս ընդդիմությունը` Վազգեն Մանուկյանը երբեւէ նախագահ չէր դառնա, իսկ այսօր դարձել է Հանրային խորհրդի նախագահ. վերջապես այս մարդը հասավ իր մուրազին` ընդդիմության շնորհիվ:
Սա ընդդիմության նշանակությունն է ներքին քաղաքականության մեջ, ներքին կյանքում, բայց ընդդիմությունը կարեւոր գործառույթ ունի նաեւ երկրի արտաքին քաղաքականության մեջ: Ընդդիմությունը այն նյութն է, որը իշխանություններին հնարավորություն է տալիս արտաքին քաղականության մեջ մանեւրել, ստիպված չլինել, հարկադրված չլինել ստորագրել ամեն ինչ: Ես չեմ տեսել որեւէ թուղթ, որ դեմ տան Սերժ Սարգսյանին, եւ նա չստորագրի: Խոսքը վերաբերում է արտաքին աշխարհին. ինչ թուղթ տան` նա ստորագրել է եւ ստորագրելու է: Այնինչ կար մի շատ հեշտ միջոց. սա ինձ համար տեսական դատողություն չէ, սա իմ փորձառությունն է: Երբ Դաշնային խորհրդում, որը գլխավորում էր Գորբաչովը, եւ դրանից հետո` Անկախ պետությունների համագործակցության գագաթնաժողովներում` բազմիցս ականատես եմ եղել այդ բանին: Ասենք` Կրավչուկը, երբ մի բան չէր ուզում ստորագրել, ասում էր` գիտե՞ք ինչ, եթե ես սա ստորագրեմ, ապա Կիեւ չեմ կարող վերադառնալ, ընդդիմությունը ինձ կհոշոտի: Նույնը` Ալիեւը, մյուս նախագահները: Եթե Սերժ Սարգսյանը հանդուրժեր ընդդիմություն` նա, օրինակ, երբ նրան առաջարկեին ստորագրել հայ եւ թուրք պատմաբանների ստեղծման հանձնաժողովի այդ պահանջը` նա հանգիստ կարող էր ասել` ես չեմ կարող դա բացատրել իմ ժողովրդին, որովհետեւ այնտեղ կա մի գազան` Հայ ազգային կոնգրես է անունը, որը ինձ կհոշոտի, թույլ չի տա սա ստորագրել: Նույնը` Ղարաբաղի հարցում: Մարդ ինքը իրեն զրկի այսպիսի գործիքի՞ց: Մի լավ իրավաբան ունեինք ժամանակին, ես չեմ ուզում ուրիշ բառ օգտագործել, այսպիսի դեպքերի համար ասում էր` եկեք չխոսենք խելագարության կանխավարկածի մասին:
Հիմա, ի՞նչ տեղի ունեցավ այս ընտրություններում:
Ֆորմալ առումով` Սերժ Սարգսյանը, ես «Սերժ Սարգսյան» եմ ասում, որովհետեւ ՀՀԿ, Բեգլարյան, մյուսներ, դրանք նույն բանն են, ամբողջը «Սերժ» է կոչվում: Այս ընտրություններում ֆորմալ առումով Սերժը ավելի շատ ձայն ստացավ, քան 2008 թ. նախագահական ընտրություններում` 47.8 տոկոս, այնինչ` նախագահական ընտրություններում 42-43 տոկոս էր ստացել: Կարելի է ասել, որ զարմանալի բան է կատարվել մեր երկրում: Ի՞նչ գործի համար այս մեկուկես տարվա ընթացքում պիտի Սերժ Սարգսյանի վարկանիշը ավելանար Երեւանում: Եկեք հիշենք` այս մեկուկես տարվա ընթացքում ընտրությունները կեղծեց այնպես, որի տակից ժողովուրդը եւ այս երկիրը երկար տարիներ դեռ չի կարողանալու դուրս գալ: Եթե նա մարտի 1-ի սպանդի գլխավոր հրաման տվողը չէր, ապա նույնքան պատասխանատու էր այդ սպանդի համար, որովհետեւ նա այդ կենտրոնական շտաբի անդամ էր, որի մասին մամուլում եղան գրություններ, եւ դա հարյուր տոկոսանոց իրականություն է: Նա ոչ միայն հանդուրժեց, թույլ տվեց Ռոբերտ Քոչարյանին` իրականացնել այդ սպանդը, այլ նաեւ այս մեկուկես տարվա ընթացքում նրա այն հսկայական եռանդը, որը ներդնում է այդ սպանդի, մարդասպանությունների բուն մեղավորներին կոծկելու համար` ապացուցում է, որ ինքն այդ սպանդի համահեղինակներից մեկն է: Ուրիշ ի՞նչ լավ գործ արեց` հարյուրավոր մարդկանց նետեց բանտերը, որոնցից հիսունը դեռ այսօր էլ գտնվում են այնտեղ: Ռոբերտ Քոչարյանը գոնե կարող էր ասել, որ իր ժամանակ երկնիշ տնտեսական աճ եղել: Անկախ այն բանից, թե դա եղել է արտերկից ուղարկված տրանսֆերտների հաշվին, բայց փաստ է, գոնե կարող է ասել` մի լավ բան տեղի ունեցել է: Մեր ժամանակ շատ դժվարություններ կային, հսկայական դժվարություններ, բայց դրանց կողքին կային ռեալ գործեր` Հայաստանի անկախության ձեռքբերումը, Ղարաբաղի ազատագրումը, տնտեսական ռեֆորմների իրականացումը եւ այլն, եւ այլն: Ցույց տվեք Սերժ Սարգսյանի օրոք, այս ահավոր մթնոլորտի պայմաններում, որեւէ գործ, որը կարող է դրվել սրանց կողքին:
Մյուսը` տնտեսական վիճակի այս վատթարացումը, երկնիշ աճող թվերն այսօր վերածվում են, այս ամիս դուք արդեն կտեսնեք, երկնիշ անկման թվերի, եւ սա անընդհատ դեռեւս գլորվելու է: Ղարաբաղի հարցում. Ղարաբաղի հարցը Սերժ Սարգսյանի օրոք: Ես չեմ ուզում նրան վերագրել այդ մեղքը: Մեղքի մեծագույն բաժինն ընկնում է Ռոբերտ Քոչարյանի եւ Վարդան Օսկանյանի վրա, որոնք տասը տարի, մայմունություններով զբաղված, պարզապես տանուլ են տվել Ղարաբաղի խնդիրը, իսկ Սերժն այսօր դրա վերջակետն է դնում: Եւ ամենամեծ խայտառակությունը` հայ-թուրքական հարաբերություններում համաձայնելն էր հայ եւ թուրք պատմաբանների հանձնաժողովի ստեղծմանը, որը այլ բան, քան ցեղասպանության ուրացում, չի նշանակում: Այստեղ իլյուզիաներ թող չլինեն, հեքիաթներ թող չպատմեն, թող չասեն` նա ինչ է նկատի ունեցել կամ ինչ նպատակով է դա արել: Սրա միակ իմաստը ցեղասպանությունը վաճառելն էր թուրքերին` ընդամենը սահմանը բացելու համար, որպեսզի այս ժողովրդին ցույց տար, որ գոնե այսպիսի ռեալ գործ նա կատարեց:
Ընտրությունների կեղծման մեխանիզմների մասին իմ ընկերները շատ խոսեցին: Կատարելագործվել է մի փառահեղ ձեւով: Ոչ մի այլ բնագավառում Հայաստանն այնպիսի հաջողությունների չի հասել, ինչպես ընտրությունների կեղծման մեխանիզմների մշակման մեջ: Այստեղ Սերժ Սարգսյանը եւ նրա համակարգը, կարելի է ասել, գրոսմայստերներ են: Բայց ամենացավալին հետեւյալն է. այս ընտրություններից երեւաց, որ կեղծման գլխավոր մեխանիզմը եղել է ընտրակաշառքը, որին տուրք է տվել ընտրողների մի զգալի մաս: Սխալված չեմ լինի, եթե ասեմ` 100-150 հազար մարդ քվեարկել է ուղղակի կաշառված: Ինչո՞վ սա բացատրել: Նախ, որ իշխանությունները կիրառել են չափազանց կարեւոր մեխանիզմներ` օգտագործելով վարչական ռեսուրսը: Մենք ունենք տվյալներ, փաստաթղթեր, որ Կենսաթոշակային հիմնադրամ Հանրապետական կուսակցության նախընտրական շտաբին է տրամադրել Հայաստանի թոշակառուների բոլոր տվյալները` հասցեներով, անուն-ազգանուններով, եւ այլն: Մեկ առ մեկ աշխատել են բոլոր թոշակառուների հետ: Մի այլ բան. ՀՀԿ-ի նախընտրական շտաբին են տրվել «Փարոս» ծրագրով բոլոր նպաստառուների տվյալները: Նրանց են տրվել, այդ փաստաթղթերի մի մասն անգամ հրապարակվեց, կոմունալ պարտքեր ունեցող բոլոր քաղաքացիների տվյալները, որոնցից շատերի պարտքերը զեղչվել են, թոշակառուներին, նպաստառուներին լրացուցիչ գումարներ են տրվել, եւ այլն, եւ այլն: Ես չեմ ուզում այս հարցը տեղափոխել բարոյական հարթություն: Սա մեր դժբախտությունն է: Սա մեր դժբախտությունն է, եւ ես Կոնգրեսն ի նկատի չունեմ, այլ մեր ժողովրդին, մեր երկրին նկատի ունեմ: Դա խոսում է երկրի համատարած թշվառացման եւ աղքատացման մասին: Ինչո՞ւ 2008 թ. նախագահական ընտրություններում ընտրակաշառքն այսքան համատարած չէր: Համենայն դեպս, 2008 թ. փետրվարի 19-ին դեռ տնտեսական ճգնաժամը չէր սկսվել, եւ մեր ժողովուրդը այսպիսի թշվառ վիճակի մեջ չէր` համեմատաբար: Միայն այդ փաստը կարող է պատկերացում տալ այն սոցիալական թշվառացման մասին, որը տեղի է ունեցել այս տնտեսական ճգնաժամի ժամանակ: Գիտե՞ք ինչ, այլ երկրներում էլ են լինում ընտրակաշառքի դեպքեր: Նույնիսկ ԱՄՆ-ում: Դեպքեր կան դրա մասին գրված: Աղքատ, չքավոր, անտուն խավերի շրջանում երբեմն այդ ընտրակաշառքն աշխատում է, բայց այդ խավերը Միացյալ Նահանգների բնակչության անգամ մեկ տոկոսը չեն կազմում: Այդ մեկ տոկոսից ավելի վատ վիճակի մեջ գտնվում է Հայաստանի ժողովրդի 75 տոկոսը: Այդ թշվառությունն էլ պատահական չէ: Իշխանություններին ձեռնտու է, որ ժողովուրդը միշտ թշվառ լինի, միշտ աղքատ լինի: Եւ ընտրակաշառքը ստացողն էլ չի հասկանում, որ իրեն տալիս են իրենից գողացածի մի չնչին մասը: Եւ երկրորդ. տալիս են, որ այսուհետեւ եւս նրան պահեն թշվառ վիճակի մեջ` անհրաժեշտության պահին մի պատառ նետելու համար: Համոզված եղեք` սրանք ամեն ինչ անելու են, սպառելու են երկրի ողջ հարստությունը, որ մեր ժողովուրդը բարեկեցիկ կյանք չտեսնի: Հակառակ դեպքում ժողովուրդը կլինի ազատ ժողովուրդ: Բարեկեցիկ ժողովուրդը չի կարող լինել ճորտ, ենթակա եւ իշխանություններին հլու-հնազանդ: Ես ասացի` չեմ ուզում հարցը տեղափոխել բարոյական հարթություն, բայց մի շատ ավելի ողբերգական բան եմ տեսնում: Այդ ընտրակաշառվածները չեն հասկանում, որ իրենք մեղսակից են դառնում Սերժ Սարգսյանի բոլոր դավաճանություններին, ոչ միայն ներազգային, այլեւ դավաճանական գործերին, ցեղասպանության ուրացման գործին, Ղարաբաղը տանուլ տալու գործին: Ես մի ավելի տխուր եզրակացություն կարող եմ անել, որն ինձ համար ողբերգություն է: Չէի ուզի այդպես մտածել, բայց կարծես թե մեր ժողովրդի մի զգալի մասը, կարելի է ասել, թքած ունի Ղարաբաղի վրա էլ, հայ-թուրքական հարաբերությունների վրա էլ, ցեղասպանության վրա էլ: Մարդկանց հասցրել են այնպիսի վիճակի, որ օրուգիշեր թաղված հոգսերի մեջ` նրանք այլեւս ի վիճակի չեն անգամ մտածել ազգային արժանապատվության, ազգային իղձերի, ազգային նպատակների մասին: Ահա թե ինչ են նրանք դարձրել մեր ժողովրդին:
Սերժ Սարգսյանը, ինչպես ես սկզբում ասացի, կարող է «փայլուն» հաղթանակ նշել այսօր: Չգիտեմ` նա ինչ շահեց, առնվազն շահեց ժամանակավորապես իր բռնապետությունը եւ երկիրը թալանելը շարունակելու հնարավորությունը: Ժամանակավորապես: Բայց դրանով, վստահ եղեք, նա թուլացրեց մեր պետությունը եւ այն դարձրեց արտաքին ճնշումների հանդեպ խոցելի: Չեմ կասկածում, որ հերթական կեղծված ընտրություններն առավելագույնս կօգտագործվեն Սերժ Սարգսյանից նորանոր զիջումներ կորզելու համար` թե՛ Թուրքիայի, թե՛ Ղարաբաղի հարցում:
Սերժ Սարգսյանը լուծեց նաեւ մի ուրիշ խնդիր: Դրա մասին խոսեցին իմ ընկերները: Նա ոչ միայն խնդիրներ ունի ժողովրդի հետ, ընդդիմության հետ, այլեւ իր շրջապատի հետ, որովհետեւ այնտեղ երբեմն ոմանք չեն հասկանում իրենց կարգավիճակը, եւ երբեմն հանդգնում են իրենց կարգավիճակից ավելի բաների հավակնել: Այս ընտրություններով, մասնավորապես, Սերժ Սարգսյանը պատժեց, նվաստացրեց, իրենց տեղը ցույց տվեց «Բարգավաճ Հայաստանին», Դաշնակցությանը եւ «Օրինաց երկրին»: Մասնավորապես, Գագիկ Ծառուկյանին նա հայրաբար ասաց` չհամարձակվես հանդգնել Գագիկ Բեգլարյանի կրստեր եղբորից ավելի բարձր կարգավիճակի: Սա, բայց, արարի կեսն է: Երկրորդ կեսը Գագիկ Ծառուկյանի սեփականության վերաբաշխումն է, որին շատ շուտով ականատես կլինենք: Թեեւ չեմ ուզում այդ կուսակցության անունն էլ տալ, նախագահի անունը երբեք չեմ տալիս, բայց ուղղակի ձեզ համար մի բացատրություն էլ, որը գուցե ամենամեծ անակնկալներից մեկն է, որը չեք զգացել: Նախագահական ընտրություններում «Օրինաց երկիրը», որը հանդես էր գալիս որպես ընդդիմություն, Երեւանում ստացել էր 12 տոկոս ձայն: Այս ընտրություններում նա ստացել է ընդամենը հինգ տոկոս: Այսինքն, սա ձեր պատասխանն է նրա այն Հուդայի գործողությանը, որը կատարվեց ընտրություններից անմիջապես հետո:
Ասացի, Սերժ Սարգսյանը բազմաթիվ հարցեր լուծեց, բայց, կրկնեմ, նա վտանգեց մեր պետությունը, թուլացրեց այն, ավելի խոցելի դարձրեց արտաքին աշխարհի համար եւ կորցրեց չափազանց կարեւոր մի շանս` այս երկրի հոգեբանական վիճակը բարելավելու համար: Այս ընտրություններով Սերժ Սարգսյանը փաստորեն փակեց երկխոսության եւ ազգային համերաշխության հաստատման ճանապարհը: Նա այրեց բոլոր կամուրջները: Երկխոսության եւ ազգային համախմբման մասին մեր տեսակետը ձեզ հայտնի է: Մենք ասել ենք: Դա միայն կուժեղացներ մեր պետականությունը եւ հնարավորություն կտար դիմակայել արտաքին մարտահրավերները: Փակելով ազգային երկխոսության ճանապարհը` Սերժ Սարգսյանը Թուրքիայի, հայ-թուրքական հարաբերությունների եւ Ղարաբաղի հարցում արդեն իսկ կատարած դավաճանական քայլերին գումարեց եւս մի դավաճանական քայլ, որը ազգի հիմնովին պառակտումն է: Ես սա պաշտոնապես եմ հայտարարում: Մենք բազմիցս ասել ենք, որ քաղբանտարկյալներին ազատ արձակելու եւ քաղաքապետի օրինական ընտրություններ անցկացնելու պարագայում պատրաստ ենք նստել Սերժ Սարգսյանի հետ բաց, հրապարակային երկխոսության: Հիմա ես պաշտոնապես հայտարարում եմ: Քանի որ Սերժ Սարգսյանը, քաղբանտարկյալների հարցում խաբելով միջազգային հանրությանը, ուզում է մինչեւ վերջ իրականացրած լինել իր քինախնդրությունը, ցուցադրել իր ուժը` ում ուզեմ` կնստեցնեմ, բանտերում կփտեցնեմ, երբ ուզեմ, կթողնեմ, հետո նորից կնետեմ զնդանները. սրանից նա հաճույք է ստանում, սա ուրիշ երեւույթ է: Ուրեմն հետո ինչ-որ մի կիսատ-պռատ զառանցանք մայիսի 28-ին համաներման մասին, դրանից մի օր առաջ ինչ-որ ուղերձ Սարդարապատի ճակատամարտի տոնակատարության առթիվ: Սրանք ուղղակի ամաչելու փաստաթղթեր են: Որեւէ քաղաքացի ոչ միայն մեր երկրում, որեւէ այլ երկրում կամաչեր, եթե իր նախագահն այդպիսի հայտարարություններ աներ: Մեզ էլ ասում են, թե դուք վերաբերմունք ցույց չեք տալիս համաներման մասին Սերժ Սարգսյանի այն հայտարարությանը: Ի՞նչ հայտարարություն է արել, ո՞վ է այդ հայտարարությունից բան հասկացել: Ընդհանրապես դա մեկնաբանելու կարիքը չեմ զգում, որովհետեւ մեր մամուլը փառահեղ կերպով մեկնաբանել էր այդ հայտարարությունը: Սա մի խեղկատակություն էր: Երկրորդը` անցած ընտրությունները: Ուրեմն Սերժ Սարգսյանը մեր առաջարկներից մեկն ուղղակի ծաղրեց, ձեռ առավ: Դա քաղբանտարկյալների հարցն էր: Մյուսն ուղղակի բռնաբարեց` բռնի ուժով իրականացրեց Հայաստանի պատմության ամենաայլանդակ ընտրությունը: Ես չեմ չափազանցնում: Վստահ եղեք, եթե Սերժ Սարգսյանը մնա եւ մի հաջորդ ընտրություն էլ նրա օրոք տեղի ունենա, այդ ընտրությունը ավելի այլանդակ է լինելու, քան այս մեկը: Ասել եմ` Հայաստանում մի բան է պրոգրես ապրում, դա ընտրությունների կեղծման մեխանիզմն է: Ուրիշ ոչ մի պրոգրես Հայաստանում չկա:
Ուրեմն մենք պաշտոնապես հրաժարվում ենք որեւէ պայմանով Սերժ Սարգսյանի հետ որեւէ երկխոսության գնալուց: Պաշտոնապես հայտարարում ենք: Ես չգիտեմ` ում նախագահն է Սերժ Սարգսյանը, Սերժ Սարգսյանը Հայաստանի Հանրապետության նախագահը չէ:
Սերժ Սարգսյանը սովորական բռնազավթիչ է, որից պետք է անհապաղ ազատվել եւ կանգնեցնել դատարանի առջեւ: Սերժ Սարգսյանի ստորագրած ոչ մի փաստաթուղթ մեզ համար իրավական ուժ չունի: Մանավանդ, եթե այդ փաստաթուղթը վերաբերում է հայ-թուրքական հարաբերություններին եւ ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման գործին: Ուստի, քանի մենք կանք, իսկ մենք հավերժ ենք, մեր միակ կարգախոսը լինելու է` «Սերժիկ, »… (Հանրահավաքի մասնակիցները վանկարկում են` «Հե-ռա-ցի՛ր»:) Դուք ասացիք:
Հիմա, մեր առաջիկա անելիքների մասին: Ինչ վերաբերում է հիմային, թե վաղվան, ես վստահ եմ, որ դուք լիովին վստահում եք ձեզ առաջնորդող Հայ ազգային կոնգրեսին: Ուրեմն հիմայի եւ վաղվա հարցի լուծումն էլ պիտի վստահեք նրան: Առաջիկայում մենք ի՞նչ ենք անելու: Ես միշտ էլ, 20 տարվա իմ գործունեությունը ձեր աչքի առջեւ է, հապշտապ որոշումներ չեմ կայացրել: Մինչեւ մենք լրջորեն չվերլուծենք եւ իրադրությունը, եւ զարգացման միտումները, մեր եւ իշխանությունների հնարավորությունները, մենք ժողովրդին որեւէ արկածախնդրության չենք տանի: Դա մոռացեք: Մենք հիմա շատ հանգիստ, հստակ, բայց գերմոբիլիզացված աշխատանք ենք տանելու: Դուք հանգստանալու եք: Դուք կհանգստանաք մինչեւ հաջորդ միտինգը, մենք ենք աշխատելու գիշեր-ցերեկ: Առաջին: Կան ֆորմալ բաներ: Ես շատ մեծ կարեւորություն չեմ տալիս, բայց անելու ենք: Մենք օգտագործելու ենք, օրինակ, ընտրությունների արդյունքների օրինական բողոքարկման համար բոլոր հնարավորությունները: Դիմելու ենք ե՛ւ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով, ե՛ւ Վարչական դատարան` ընտրություններն անվավեր ճանաչելու նպատակով: Շատ մեծ կարեւորություն չտալով դրան, բայց սա մենք անելու ենք մինչեւ վերջ, եթե հարկ լինի` անգամ եվրոպական ատյաններ: Անկախ սրանից` մենք շարունակելու ենք հզորացնել համաժողովրդական պայքարը այնքան ժամանակ, քանի դեռ չենք հասել մեր վերջնական նպատակին` ավազակապետության վերացմանը: Վհատվելու, տրտնջալու, պայքարի օրինական միջոցներից հիասթափվելու, պարտվողական տրամադրությունների կարիք չկա: Իրենք են գիշեր-ցերեկ ահուդողի ու սարսափի մեջ: Ես իմ համայնքային հանրահավաքներից մեկում ասացի` ի՞նչ է նշանակում պարտվել քաղաքական պայքարում: Այդպիսի բան գոյություն չունի: Այնքան ժամանակ, քանի դեռ պայքարը շարունակվում է, պարտության մասին խոսելն անհեթեթություն է: Պարտություն կարող եք համարել միայն այն դեպքում, եթե մենք դադարենք պայքարել: Իսկ մենք պայքարը դադարեցնողը չե՛նք: Կա մի դասական գերմանացի ստրատեգ` Կլաուզերից: Նրա խոսքերով` քանի դեռ որեւէ պայքարում չի կոտրված մրցակցի կամքը, նա պարտված չէ: Իսկ պայքարի մեր կամքը կոտրել հնարավոր չէ, ուստի` Պայքար, պայքար մինչեւ վերջ:
Ես, իմ ընկերները, Կոնգրեսի բոլոր ղեկավարները ձեզ հրաժեշտ ենք տալիս բարձր տրամադրությամբ, եւ մեր հաղթանակի անխուսափելիության գիտակցությամբ: Նույնը մաղթում եմ ձեզ: Իսկ հաջորդ հանրահավաքը տեղի կունենա հունիսի 12-ին, ժամը 19:30-ին, երբ մենք պատրաստ կլինենք ձեզ ներկայանալու շատ ավելի մշակված եւ հստակ ծրագրով:
Ուշադրություն: Ես ասացի, մենք այլեւս կամուրջներն այրված ենք համարում եւ հրաժարվում ենք որեւէ երկխոսությունից այս իշխանությունների հետ: Այս կոնտեքստում կարեւոր է նաեւ ձեզ տեղեկացնել, որ Կոնգրեսի անդամ կուսակցությունների որոշմամբ` »Հայ ազգային կոնգրես» դաշինքի ցուցակում անդամագրված` Ավագանու բոլոր թեկնածուները հրաժարվում են իրենց մանդատներից:
Այն, ինչ ասվեց նախորդ ելույթներում, ընդամենը նախնական գնահատական էր անցած ընտրություններին: Մենք չէինք հավակնում այսօր սպառիչ պատասխան տալ եւ վերլուծել ամբողջ իրադարձությունը. մեկ օրում դրա հնարավորությունը չկար: Ուստի, իմ ելույթում հնչած գնահատականները նախնական են լինելու: Մենք մեր վերջնական գնահատականը` եւ այս իրադարձությունների մասին, եւ հետագա անելիքների մասին, եւ մեր ստրատեգիայի մասին` մենք կտանք մեր հաջորդ հանրահավաքում, որի ամսաթիվը ես ձեզ կհաղորդեմ ելույթի վերջում:
Սակայն, մինչեւ գնահականներ տալը, ուզում եմ սրտանց շնորհավորել արտաքին քաղաքականության ճակատում շարունակ պարտություններ կրող Սերժ Սարգսյանին` սեփական ժողովրդի նկատմամբ տարած «փառահեռ» հաղթանակի համար:
Դուք տեղյակ եք, որ միջազգային հանրությունը` Եվրախորհուրդը, ԵԱՀԿ-ի Ժողովրդավարական հաստատությունների եւ մարդու իրավունքների գրասենյակը, սկսած 1998 թվականից, ընտրությունից ընտրություն, Հայաստանում առաջընթաց, իրենց լեզվով ասած` պրոգրես են արձանագրում` եւ ընտրությունների որակի, եւ Հայաստանում ժողովրդավարության զարգացման առնչությամբ, բայց մենք տեսնում ենք, իրականում, որ յուրաքանչյուր հաջորդ ընտրություն շատ ավելի այլանդակ է լինում, քան նախորդը: Եթե սա է Եվրոպայի, Արեւմուտքի պատկերացումը պրոգրեսի մասին, ապա կամ նրանք զբաղված են երգիծաբանությամբ, կամ էլ պարզապես ձեռ են առնում մեր ժողովրդին` նրան դնելով երկրորդ սորտի մարդկանց տեղ: Միջազգային հանրությունը, այսպիսով, ոչ թե նպաստում է ժողովրդավարության զարգացմանը Հայաստանում, այլ կարծես թե դիտավորյալ խոչընդոտում է այդ զարգացումը: Ես մի փաստ կարող եմ ասել. եթե եվրոպական կառույցները, Միացյալ Նահանգները, ողջ Արեւմուտքը սկզբունքային գնահատական տային 2008 թ. նախագահական ընտրություններին, ապա այսօրվա խայտառակ ընտրությունները տեղի չէին ունենա: Արեւմուտքի անլրջության վկայությունն է նաեւ թեկուզ այն փոքրիկ փաստը, որ այս ընտրությունները դիտարկելու համար նրանք ուղարկել էին ընդամենը 15 հոգու: Երբ լրագրողներից մեկն այդ դիտորդական առաքելության ղեկավարին հարցրել էր` արդյո՞ք 15 հոգին բավական է ընտրությունները դիտարկելու եւ օբյեկտիվ գնահատելու համար, այդ խմբի ղեկավարը առանց քաշվելու ասել էր` գիտեք ինչ, հարյուր հոգին էլ բավական չէր լինի: Դե եթե այդպես է, ինչո՞ւ եք վեր կացել-եկել, այդքան էլ փող ծախսել, չգիտեմ` նորից մեր ժողովրդին ձեռ առնելու համա՞ր: Եւ այս ասելուց հետո էլ առավոտյան արդեն նրանք հրապարակել են իրենց առաջին զեկույցը: Եւ ինչպե՞ս են գնահատել ընտրությունները` որ ընտրությունները ընդհանուր առմամբ համապատասխանել են եվրոպական չափանիշներին: Ուրեմն, կամ պետք է մտածել, որ այդ մարդիկ մեզ են ծաղրում, կամ իրենք իրենց են ծիծաղելի վիճակի մեջ դնում: Եթե եվրոպական չափանիշ է լրագրողին ծեծելը, եթե եվրոպական չափանիշ է հազարավոր ավտոբուսներով ընտրողներին տեղամասեր բերելը, եթե եվրոպական չափանիշ է ընտրակաշառք բաժանելը, եթե եվրոպական չափանիշ է վստահված անձանց, հանձնաժողովների անդամներին ահաբեկելը, ապա մենք այդ եվրոպական չափանիշների հետ գործ չունենք, թող այդ չափանիշները տանեն, կիրառեն իրենց վրա:
Հիմա ավելի էական մի հարցի մասին: Ի՞նչ է Ռոբերտ Քոչարյանի եւ Սերժ Սարգսյանի ուզածը: Ես համայնքային հանրահավաքներում այդ հարցին անդրադարձել եմ տարբեր տեղերում, բայց առիթ է ավելի լայն լսարանի առջեւ այս շեշտադրումը կատարելու: Նրանց երազած պետությունը` ընդդիմություն չունեցող, քաղաքական կուսակցություններ չունեցող, ոչ մի հակաճառող գոյություն չունեցող, հլու-հնազանդ հպատակների մի հավաքականություն է եղել: Եւ նրանք տասնմեկ տարի շարունակ հստակորեն փորձել են իրականացնել ահա իրենց այս նպատակը: Չկանգնելով ոչ մի քայլի առջեւ. եթե պետք է կեղծել ընտրությունները` կեղծե՛լ, եթե պետք է բռնություն գործադրել ընտրողների վրա` գործադրե՛լ, եթե պետք է գնդակահարել ընդդիմադիրներին` սառնասրտորեն գնդակահարե՛լ, ինչպես գնդակահարեցին Կարեն Դեմիրճյանին եւ Վազգեն Սարգսյանին, եթե պետք է ժողովրդի սպանդ կազմակերպել` ա՛յդ էլ կանենք, եւ այդ էլ արեցին մարտի 1-ին, եթե պետք է հարյուրավոր մարդկանց բանտերը լցնել` ա՛յդ էլ կանենք: Սա էր իրենց գլխավոր խնդիրը: Դուք պատկերացրեք` ի՞նչ է նշանակում ընդդիմությունը բռնազավթիչի համար: Ընդդիմությունը բռնազավթիչի համար նշանակում է ամենօրյա վտանգ նրա իշխանության հավերժությանը: Նրանք ուզում են իշխել հավերժ: Գողերը, ավազակները, մարդասպանները տիրել են երկրին եւ ուզում են տիրել հավերժ: Ասացի, նրանք ոչ մի բանի առջեւ կանգ չառան, ամեն ինչ արեցին` ընդդիմադիրների կամ կես-ընդդիմադիրների մի մասին նրանք ուղղակի կաշառեցին, գնեցին ոտքով-գլխով` եւ ֆիզիկապես, եւ արժանապատվությամբ, ամեն ինչով: Մյուսներին, ովքեր անկախ էին, այդ թվում` երկրապահները (այդ մարդիկ ազատագրել էին Արցախը), պատժեցին բանտերով ու զնդաններով: Ժողովրդին պատժում են թշվառությամբ, պարտադրված թշվառությամբ, որովհետեւ այն թշվառությունն ու աղքատությունը, որն այսօր տիրում է Հայաստանում, օբյեկտիվ պատճառ չունի: Դա իրենց անսահմանափակ թալանի արդյունքն է: Այդ մարդիկ այս երկիրը իրենցն են համարում, մեզ, ձեզ, բոլորիս` իրենց ճորտերը: Անկախը, բարձրաձայնելու քաջություն ունեցողը պետք է զսպվի, նրա բերանը պետք է փակվի:
Եւ ի՞նչ ստացան: Ստացան հակառակը: Այսօր մենք ունենք այնպիսի ընդդիմություն, որը Հայաստանի անկախ գոյության քսան տարվա ընթացքում գոյություն չի ունեցել, հզորագու՛յն ընդդիմություն: Այդ ընդդիմությունը օդից չծնվեց. այն ունի իր սնուցող աղբյուրները, որոնք են` ե՛ւ մեր ազատամարտիկները` սկսած 1988 թվականից, բոլոր երկրապահները, ե՛ւ Հայոց Համազգային Շարժումը` իր քաղաքական փորձով, ե՛ւ Հայաստանի Ժողովրդական կուսակցությունը, որն ըստ էության այդ ընդդիմությունը ղեկավարել է 1998 թվականից սկսած` վերջին տասը տարվա ընթացքում, բոլոր մյուս կուսակցությունները, որոնք վիզ չեն ծռել այս իշխանությունների առջեւ: Ահա այս աղբյուրներից սնված ընդդիմությունն էր, որը, վաստակելով ժողովրդի աջակցությունը, այսօր դարձել է մի այնպիսի ուժ, որը քուն ու դադար չի տալիս Սերժ Սարգսյանին եւ նրա ավազակախմբին:
Ընդհանրապես կարող եք հարցնել` ի՞նչ է ընդդիմությունը, ո՞ւմ է պետք այդ ընդդիմությունը: Եթե պետությունը ընդդիմություն չունի` այդ պետության մեջ ժողովրդավարության, ազատության մասին խոսելը ավելորդ է: Այդ պետության մեջ կաշառակերությունը վերացնելու մասին խոսելը բացարձակապես ավելորդ է: Ընդդիմությունը ունի երկու ֆունկցիա. մեկը` ներքին, մյուսը` արտաքին: Ներքինը. նրա գոյությունն այն զսպող ուժն է, որը սահմանափակում է իշխանությունների անվերահսկելի վարքն ու բարքը: Մյուս մեխանիզմը ազատ հեռուստաընկերություններն են, ազատ մամուլն է, որ Հայաստանում ըստ էության գոյություն չունեն, իսկ ազատների, անկախների մեծ մասը դատապարտված է ֆինանսական-նյութական չքավոր գոյության` փոքրիկ տպաքանակներով: Եթե կուզեք իմանալ, այս վերջին մեկուկես տարում այս ընդդիմությունը` Հայ ազգային կոնգրեսը, ձեզ հետ միասին արդեն հսկայական դեր է խաղացել. այդ զսպող, վերահսկող դերը խաղացել է` անկախ այն բանից, թե մենք իշխանություններում ներկայացվա՞ծ ենք, թե` ոչ: Ի դեպ` սրանից օգտվել են ավելի շատ իշխանությունները եւ իշխանամերձ քաղաքական ուժերը, քան բուն ժողովուրդը: Եթե չլիներ ընդդիմությունը` այսօր Հայաստանում մանր եւ միջին ձեռնարկատիրություն գոյություն չէր ունենա. ուղղակի այս ավազակապետությունը ամբողջությամբ լափած կլիներ այդ վերջին չնչին հարստությունը, որը իրենց իշխանության սահմաններից դուրս էր գտնվում եւ առայժմ գտնվում է` շնորհիվ այս ընդդիմության: Եթե չլիներ այս ընդդիմությունը` այս օլիգարխների մի զգալի մասն էլ կորցրած կլիներ իր հարստությունը, մյուսները` ավելի զոռբաները, արդեն վերաբաշխած կլինեին այդ հարստությունը: Եթե չլիներ ընդդիմությունը` «Օրինաց երկիրը», Դաշնակցությունը չէին կարող երազել կոալիցիայի կազմում ընդգրկվելու մասին: Եթե չլիներ այս ընդդիմությունը` Վազգեն Մանուկյանը երբեւէ նախագահ չէր դառնա, իսկ այսօր դարձել է Հանրային խորհրդի նախագահ. վերջապես այս մարդը հասավ իր մուրազին` ընդդիմության շնորհիվ:
Սա ընդդիմության նշանակությունն է ներքին քաղաքականության մեջ, ներքին կյանքում, բայց ընդդիմությունը կարեւոր գործառույթ ունի նաեւ երկրի արտաքին քաղաքականության մեջ: Ընդդիմությունը այն նյութն է, որը իշխանություններին հնարավորություն է տալիս արտաքին քաղականության մեջ մանեւրել, ստիպված չլինել, հարկադրված չլինել ստորագրել ամեն ինչ: Ես չեմ տեսել որեւէ թուղթ, որ դեմ տան Սերժ Սարգսյանին, եւ նա չստորագրի: Խոսքը վերաբերում է արտաքին աշխարհին. ինչ թուղթ տան` նա ստորագրել է եւ ստորագրելու է: Այնինչ կար մի շատ հեշտ միջոց. սա ինձ համար տեսական դատողություն չէ, սա իմ փորձառությունն է: Երբ Դաշնային խորհրդում, որը գլխավորում էր Գորբաչովը, եւ դրանից հետո` Անկախ պետությունների համագործակցության գագաթնաժողովներում` բազմիցս ականատես եմ եղել այդ բանին: Ասենք` Կրավչուկը, երբ մի բան չէր ուզում ստորագրել, ասում էր` գիտե՞ք ինչ, եթե ես սա ստորագրեմ, ապա Կիեւ չեմ կարող վերադառնալ, ընդդիմությունը ինձ կհոշոտի: Նույնը` Ալիեւը, մյուս նախագահները: Եթե Սերժ Սարգսյանը հանդուրժեր ընդդիմություն` նա, օրինակ, երբ նրան առաջարկեին ստորագրել հայ եւ թուրք պատմաբանների ստեղծման հանձնաժողովի այդ պահանջը` նա հանգիստ կարող էր ասել` ես չեմ կարող դա բացատրել իմ ժողովրդին, որովհետեւ այնտեղ կա մի գազան` Հայ ազգային կոնգրես է անունը, որը ինձ կհոշոտի, թույլ չի տա սա ստորագրել: Նույնը` Ղարաբաղի հարցում: Մարդ ինքը իրեն զրկի այսպիսի գործիքի՞ց: Մի լավ իրավաբան ունեինք ժամանակին, ես չեմ ուզում ուրիշ բառ օգտագործել, այսպիսի դեպքերի համար ասում էր` եկեք չխոսենք խելագարության կանխավարկածի մասին:
Հիմա, ի՞նչ տեղի ունեցավ այս ընտրություններում:
Ֆորմալ առումով` Սերժ Սարգսյանը, ես «Սերժ Սարգսյան» եմ ասում, որովհետեւ ՀՀԿ, Բեգլարյան, մյուսներ, դրանք նույն բանն են, ամբողջը «Սերժ» է կոչվում: Այս ընտրություններում ֆորմալ առումով Սերժը ավելի շատ ձայն ստացավ, քան 2008 թ. նախագահական ընտրություններում` 47.8 տոկոս, այնինչ` նախագահական ընտրություններում 42-43 տոկոս էր ստացել: Կարելի է ասել, որ զարմանալի բան է կատարվել մեր երկրում: Ի՞նչ գործի համար այս մեկուկես տարվա ընթացքում պիտի Սերժ Սարգսյանի վարկանիշը ավելանար Երեւանում: Եկեք հիշենք` այս մեկուկես տարվա ընթացքում ընտրությունները կեղծեց այնպես, որի տակից ժողովուրդը եւ այս երկիրը երկար տարիներ դեռ չի կարողանալու դուրս գալ: Եթե նա մարտի 1-ի սպանդի գլխավոր հրաման տվողը չէր, ապա նույնքան պատասխանատու էր այդ սպանդի համար, որովհետեւ նա այդ կենտրոնական շտաբի անդամ էր, որի մասին մամուլում եղան գրություններ, եւ դա հարյուր տոկոսանոց իրականություն է: Նա ոչ միայն հանդուրժեց, թույլ տվեց Ռոբերտ Քոչարյանին` իրականացնել այդ սպանդը, այլ նաեւ այս մեկուկես տարվա ընթացքում նրա այն հսկայական եռանդը, որը ներդնում է այդ սպանդի, մարդասպանությունների բուն մեղավորներին կոծկելու համար` ապացուցում է, որ ինքն այդ սպանդի համահեղինակներից մեկն է: Ուրիշ ի՞նչ լավ գործ արեց` հարյուրավոր մարդկանց նետեց բանտերը, որոնցից հիսունը դեռ այսօր էլ գտնվում են այնտեղ: Ռոբերտ Քոչարյանը գոնե կարող էր ասել, որ իր ժամանակ երկնիշ տնտեսական աճ եղել: Անկախ այն բանից, թե դա եղել է արտերկից ուղարկված տրանսֆերտների հաշվին, բայց փաստ է, գոնե կարող է ասել` մի լավ բան տեղի ունեցել է: Մեր ժամանակ շատ դժվարություններ կային, հսկայական դժվարություններ, բայց դրանց կողքին կային ռեալ գործեր` Հայաստանի անկախության ձեռքբերումը, Ղարաբաղի ազատագրումը, տնտեսական ռեֆորմների իրականացումը եւ այլն, եւ այլն: Ցույց տվեք Սերժ Սարգսյանի օրոք, այս ահավոր մթնոլորտի պայմաններում, որեւէ գործ, որը կարող է դրվել սրանց կողքին:
Մյուսը` տնտեսական վիճակի այս վատթարացումը, երկնիշ աճող թվերն այսօր վերածվում են, այս ամիս դուք արդեն կտեսնեք, երկնիշ անկման թվերի, եւ սա անընդհատ դեռեւս գլորվելու է: Ղարաբաղի հարցում. Ղարաբաղի հարցը Սերժ Սարգսյանի օրոք: Ես չեմ ուզում նրան վերագրել այդ մեղքը: Մեղքի մեծագույն բաժինն ընկնում է Ռոբերտ Քոչարյանի եւ Վարդան Օսկանյանի վրա, որոնք տասը տարի, մայմունություններով զբաղված, պարզապես տանուլ են տվել Ղարաբաղի խնդիրը, իսկ Սերժն այսօր դրա վերջակետն է դնում: Եւ ամենամեծ խայտառակությունը` հայ-թուրքական հարաբերություններում համաձայնելն էր հայ եւ թուրք պատմաբանների հանձնաժողովի ստեղծմանը, որը այլ բան, քան ցեղասպանության ուրացում, չի նշանակում: Այստեղ իլյուզիաներ թող չլինեն, հեքիաթներ թող չպատմեն, թող չասեն` նա ինչ է նկատի ունեցել կամ ինչ նպատակով է դա արել: Սրա միակ իմաստը ցեղասպանությունը վաճառելն էր թուրքերին` ընդամենը սահմանը բացելու համար, որպեսզի այս ժողովրդին ցույց տար, որ գոնե այսպիսի ռեալ գործ նա կատարեց:
Ընտրությունների կեղծման մեխանիզմների մասին իմ ընկերները շատ խոսեցին: Կատարելագործվել է մի փառահեղ ձեւով: Ոչ մի այլ բնագավառում Հայաստանն այնպիսի հաջողությունների չի հասել, ինչպես ընտրությունների կեղծման մեխանիզմների մշակման մեջ: Այստեղ Սերժ Սարգսյանը եւ նրա համակարգը, կարելի է ասել, գրոսմայստերներ են: Բայց ամենացավալին հետեւյալն է. այս ընտրություններից երեւաց, որ կեղծման գլխավոր մեխանիզմը եղել է ընտրակաշառքը, որին տուրք է տվել ընտրողների մի զգալի մաս: Սխալված չեմ լինի, եթե ասեմ` 100-150 հազար մարդ քվեարկել է ուղղակի կաշառված: Ինչո՞վ սա բացատրել: Նախ, որ իշխանությունները կիրառել են չափազանց կարեւոր մեխանիզմներ` օգտագործելով վարչական ռեսուրսը: Մենք ունենք տվյալներ, փաստաթղթեր, որ Կենսաթոշակային հիմնադրամ Հանրապետական կուսակցության նախընտրական շտաբին է տրամադրել Հայաստանի թոշակառուների բոլոր տվյալները` հասցեներով, անուն-ազգանուններով, եւ այլն: Մեկ առ մեկ աշխատել են բոլոր թոշակառուների հետ: Մի այլ բան. ՀՀԿ-ի նախընտրական շտաբին են տրվել «Փարոս» ծրագրով բոլոր նպաստառուների տվյալները: Նրանց են տրվել, այդ փաստաթղթերի մի մասն անգամ հրապարակվեց, կոմունալ պարտքեր ունեցող բոլոր քաղաքացիների տվյալները, որոնցից շատերի պարտքերը զեղչվել են, թոշակառուներին, նպաստառուներին լրացուցիչ գումարներ են տրվել, եւ այլն, եւ այլն: Ես չեմ ուզում այս հարցը տեղափոխել բարոյական հարթություն: Սա մեր դժբախտությունն է: Սա մեր դժբախտությունն է, եւ ես Կոնգրեսն ի նկատի չունեմ, այլ մեր ժողովրդին, մեր երկրին նկատի ունեմ: Դա խոսում է երկրի համատարած թշվառացման եւ աղքատացման մասին: Ինչո՞ւ 2008 թ. նախագահական ընտրություններում ընտրակաշառքն այսքան համատարած չէր: Համենայն դեպս, 2008 թ. փետրվարի 19-ին դեռ տնտեսական ճգնաժամը չէր սկսվել, եւ մեր ժողովուրդը այսպիսի թշվառ վիճակի մեջ չէր` համեմատաբար: Միայն այդ փաստը կարող է պատկերացում տալ այն սոցիալական թշվառացման մասին, որը տեղի է ունեցել այս տնտեսական ճգնաժամի ժամանակ: Գիտե՞ք ինչ, այլ երկրներում էլ են լինում ընտրակաշառքի դեպքեր: Նույնիսկ ԱՄՆ-ում: Դեպքեր կան դրա մասին գրված: Աղքատ, չքավոր, անտուն խավերի շրջանում երբեմն այդ ընտրակաշառքն աշխատում է, բայց այդ խավերը Միացյալ Նահանգների բնակչության անգամ մեկ տոկոսը չեն կազմում: Այդ մեկ տոկոսից ավելի վատ վիճակի մեջ գտնվում է Հայաստանի ժողովրդի 75 տոկոսը: Այդ թշվառությունն էլ պատահական չէ: Իշխանություններին ձեռնտու է, որ ժողովուրդը միշտ թշվառ լինի, միշտ աղքատ լինի: Եւ ընտրակաշառքը ստացողն էլ չի հասկանում, որ իրեն տալիս են իրենից գողացածի մի չնչին մասը: Եւ երկրորդ. տալիս են, որ այսուհետեւ եւս նրան պահեն թշվառ վիճակի մեջ` անհրաժեշտության պահին մի պատառ նետելու համար: Համոզված եղեք` սրանք ամեն ինչ անելու են, սպառելու են երկրի ողջ հարստությունը, որ մեր ժողովուրդը բարեկեցիկ կյանք չտեսնի: Հակառակ դեպքում ժողովուրդը կլինի ազատ ժողովուրդ: Բարեկեցիկ ժողովուրդը չի կարող լինել ճորտ, ենթակա եւ իշխանություններին հլու-հնազանդ: Ես ասացի` չեմ ուզում հարցը տեղափոխել բարոյական հարթություն, բայց մի շատ ավելի ողբերգական բան եմ տեսնում: Այդ ընտրակաշառվածները չեն հասկանում, որ իրենք մեղսակից են դառնում Սերժ Սարգսյանի բոլոր դավաճանություններին, ոչ միայն ներազգային, այլեւ դավաճանական գործերին, ցեղասպանության ուրացման գործին, Ղարաբաղը տանուլ տալու գործին: Ես մի ավելի տխուր եզրակացություն կարող եմ անել, որն ինձ համար ողբերգություն է: Չէի ուզի այդպես մտածել, բայց կարծես թե մեր ժողովրդի մի զգալի մասը, կարելի է ասել, թքած ունի Ղարաբաղի վրա էլ, հայ-թուրքական հարաբերությունների վրա էլ, ցեղասպանության վրա էլ: Մարդկանց հասցրել են այնպիսի վիճակի, որ օրուգիշեր թաղված հոգսերի մեջ` նրանք այլեւս ի վիճակի չեն անգամ մտածել ազգային արժանապատվության, ազգային իղձերի, ազգային նպատակների մասին: Ահա թե ինչ են նրանք դարձրել մեր ժողովրդին:
Սերժ Սարգսյանը, ինչպես ես սկզբում ասացի, կարող է «փայլուն» հաղթանակ նշել այսօր: Չգիտեմ` նա ինչ շահեց, առնվազն շահեց ժամանակավորապես իր բռնապետությունը եւ երկիրը թալանելը շարունակելու հնարավորությունը: Ժամանակավորապես: Բայց դրանով, վստահ եղեք, նա թուլացրեց մեր պետությունը եւ այն դարձրեց արտաքին ճնշումների հանդեպ խոցելի: Չեմ կասկածում, որ հերթական կեղծված ընտրություններն առավելագույնս կօգտագործվեն Սերժ Սարգսյանից նորանոր զիջումներ կորզելու համար` թե՛ Թուրքիայի, թե՛ Ղարաբաղի հարցում:
Սերժ Սարգսյանը լուծեց նաեւ մի ուրիշ խնդիր: Դրա մասին խոսեցին իմ ընկերները: Նա ոչ միայն խնդիրներ ունի ժողովրդի հետ, ընդդիմության հետ, այլեւ իր շրջապատի հետ, որովհետեւ այնտեղ երբեմն ոմանք չեն հասկանում իրենց կարգավիճակը, եւ երբեմն հանդգնում են իրենց կարգավիճակից ավելի բաների հավակնել: Այս ընտրություններով, մասնավորապես, Սերժ Սարգսյանը պատժեց, նվաստացրեց, իրենց տեղը ցույց տվեց «Բարգավաճ Հայաստանին», Դաշնակցությանը եւ «Օրինաց երկրին»: Մասնավորապես, Գագիկ Ծառուկյանին նա հայրաբար ասաց` չհամարձակվես հանդգնել Գագիկ Բեգլարյանի կրստեր եղբորից ավելի բարձր կարգավիճակի: Սա, բայց, արարի կեսն է: Երկրորդ կեսը Գագիկ Ծառուկյանի սեփականության վերաբաշխումն է, որին շատ շուտով ականատես կլինենք: Թեեւ չեմ ուզում այդ կուսակցության անունն էլ տալ, նախագահի անունը երբեք չեմ տալիս, բայց ուղղակի ձեզ համար մի բացատրություն էլ, որը գուցե ամենամեծ անակնկալներից մեկն է, որը չեք զգացել: Նախագահական ընտրություններում «Օրինաց երկիրը», որը հանդես էր գալիս որպես ընդդիմություն, Երեւանում ստացել էր 12 տոկոս ձայն: Այս ընտրություններում նա ստացել է ընդամենը հինգ տոկոս: Այսինքն, սա ձեր պատասխանն է նրա այն Հուդայի գործողությանը, որը կատարվեց ընտրություններից անմիջապես հետո:
Ասացի, Սերժ Սարգսյանը բազմաթիվ հարցեր լուծեց, բայց, կրկնեմ, նա վտանգեց մեր պետությունը, թուլացրեց այն, ավելի խոցելի դարձրեց արտաքին աշխարհի համար եւ կորցրեց չափազանց կարեւոր մի շանս` այս երկրի հոգեբանական վիճակը բարելավելու համար: Այս ընտրություններով Սերժ Սարգսյանը փաստորեն փակեց երկխոսության եւ ազգային համերաշխության հաստատման ճանապարհը: Նա այրեց բոլոր կամուրջները: Երկխոսության եւ ազգային համախմբման մասին մեր տեսակետը ձեզ հայտնի է: Մենք ասել ենք: Դա միայն կուժեղացներ մեր պետականությունը եւ հնարավորություն կտար դիմակայել արտաքին մարտահրավերները: Փակելով ազգային երկխոսության ճանապարհը` Սերժ Սարգսյանը Թուրքիայի, հայ-թուրքական հարաբերությունների եւ Ղարաբաղի հարցում արդեն իսկ կատարած դավաճանական քայլերին գումարեց եւս մի դավաճանական քայլ, որը ազգի հիմնովին պառակտումն է: Ես սա պաշտոնապես եմ հայտարարում: Մենք բազմիցս ասել ենք, որ քաղբանտարկյալներին ազատ արձակելու եւ քաղաքապետի օրինական ընտրություններ անցկացնելու պարագայում պատրաստ ենք նստել Սերժ Սարգսյանի հետ բաց, հրապարակային երկխոսության: Հիմա ես պաշտոնապես հայտարարում եմ: Քանի որ Սերժ Սարգսյանը, քաղբանտարկյալների հարցում խաբելով միջազգային հանրությանը, ուզում է մինչեւ վերջ իրականացրած լինել իր քինախնդրությունը, ցուցադրել իր ուժը` ում ուզեմ` կնստեցնեմ, բանտերում կփտեցնեմ, երբ ուզեմ, կթողնեմ, հետո նորից կնետեմ զնդանները. սրանից նա հաճույք է ստանում, սա ուրիշ երեւույթ է: Ուրեմն հետո ինչ-որ մի կիսատ-պռատ զառանցանք մայիսի 28-ին համաներման մասին, դրանից մի օր առաջ ինչ-որ ուղերձ Սարդարապատի ճակատամարտի տոնակատարության առթիվ: Սրանք ուղղակի ամաչելու փաստաթղթեր են: Որեւէ քաղաքացի ոչ միայն մեր երկրում, որեւէ այլ երկրում կամաչեր, եթե իր նախագահն այդպիսի հայտարարություններ աներ: Մեզ էլ ասում են, թե դուք վերաբերմունք ցույց չեք տալիս համաներման մասին Սերժ Սարգսյանի այն հայտարարությանը: Ի՞նչ հայտարարություն է արել, ո՞վ է այդ հայտարարությունից բան հասկացել: Ընդհանրապես դա մեկնաբանելու կարիքը չեմ զգում, որովհետեւ մեր մամուլը փառահեղ կերպով մեկնաբանել էր այդ հայտարարությունը: Սա մի խեղկատակություն էր: Երկրորդը` անցած ընտրությունները: Ուրեմն Սերժ Սարգսյանը մեր առաջարկներից մեկն ուղղակի ծաղրեց, ձեռ առավ: Դա քաղբանտարկյալների հարցն էր: Մյուսն ուղղակի բռնաբարեց` բռնի ուժով իրականացրեց Հայաստանի պատմության ամենաայլանդակ ընտրությունը: Ես չեմ չափազանցնում: Վստահ եղեք, եթե Սերժ Սարգսյանը մնա եւ մի հաջորդ ընտրություն էլ նրա օրոք տեղի ունենա, այդ ընտրությունը ավելի այլանդակ է լինելու, քան այս մեկը: Ասել եմ` Հայաստանում մի բան է պրոգրես ապրում, դա ընտրությունների կեղծման մեխանիզմն է: Ուրիշ ոչ մի պրոգրես Հայաստանում չկա:
Ուրեմն մենք պաշտոնապես հրաժարվում ենք որեւէ պայմանով Սերժ Սարգսյանի հետ որեւէ երկխոսության գնալուց: Պաշտոնապես հայտարարում ենք: Ես չգիտեմ` ում նախագահն է Սերժ Սարգսյանը, Սերժ Սարգսյանը Հայաստանի Հանրապետության նախագահը չէ:
Սերժ Սարգսյանը սովորական բռնազավթիչ է, որից պետք է անհապաղ ազատվել եւ կանգնեցնել դատարանի առջեւ: Սերժ Սարգսյանի ստորագրած ոչ մի փաստաթուղթ մեզ համար իրավական ուժ չունի: Մանավանդ, եթե այդ փաստաթուղթը վերաբերում է հայ-թուրքական հարաբերություններին եւ ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման գործին: Ուստի, քանի մենք կանք, իսկ մենք հավերժ ենք, մեր միակ կարգախոսը լինելու է` «Սերժիկ, »… (Հանրահավաքի մասնակիցները վանկարկում են` «Հե-ռա-ցի՛ր»:) Դուք ասացիք:
Հիմա, մեր առաջիկա անելիքների մասին: Ինչ վերաբերում է հիմային, թե վաղվան, ես վստահ եմ, որ դուք լիովին վստահում եք ձեզ առաջնորդող Հայ ազգային կոնգրեսին: Ուրեմն հիմայի եւ վաղվա հարցի լուծումն էլ պիտի վստահեք նրան: Առաջիկայում մենք ի՞նչ ենք անելու: Ես միշտ էլ, 20 տարվա իմ գործունեությունը ձեր աչքի առջեւ է, հապշտապ որոշումներ չեմ կայացրել: Մինչեւ մենք լրջորեն չվերլուծենք եւ իրադրությունը, եւ զարգացման միտումները, մեր եւ իշխանությունների հնարավորությունները, մենք ժողովրդին որեւէ արկածախնդրության չենք տանի: Դա մոռացեք: Մենք հիմա շատ հանգիստ, հստակ, բայց գերմոբիլիզացված աշխատանք ենք տանելու: Դուք հանգստանալու եք: Դուք կհանգստանաք մինչեւ հաջորդ միտինգը, մենք ենք աշխատելու գիշեր-ցերեկ: Առաջին: Կան ֆորմալ բաներ: Ես շատ մեծ կարեւորություն չեմ տալիս, բայց անելու ենք: Մենք օգտագործելու ենք, օրինակ, ընտրությունների արդյունքների օրինական բողոքարկման համար բոլոր հնարավորությունները: Դիմելու ենք ե՛ւ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով, ե՛ւ Վարչական դատարան` ընտրություններն անվավեր ճանաչելու նպատակով: Շատ մեծ կարեւորություն չտալով դրան, բայց սա մենք անելու ենք մինչեւ վերջ, եթե հարկ լինի` անգամ եվրոպական ատյաններ: Անկախ սրանից` մենք շարունակելու ենք հզորացնել համաժողովրդական պայքարը այնքան ժամանակ, քանի դեռ չենք հասել մեր վերջնական նպատակին` ավազակապետության վերացմանը: Վհատվելու, տրտնջալու, պայքարի օրինական միջոցներից հիասթափվելու, պարտվողական տրամադրությունների կարիք չկա: Իրենք են գիշեր-ցերեկ ահուդողի ու սարսափի մեջ: Ես իմ համայնքային հանրահավաքներից մեկում ասացի` ի՞նչ է նշանակում պարտվել քաղաքական պայքարում: Այդպիսի բան գոյություն չունի: Այնքան ժամանակ, քանի դեռ պայքարը շարունակվում է, պարտության մասին խոսելն անհեթեթություն է: Պարտություն կարող եք համարել միայն այն դեպքում, եթե մենք դադարենք պայքարել: Իսկ մենք պայքարը դադարեցնողը չե՛նք: Կա մի դասական գերմանացի ստրատեգ` Կլաուզերից: Նրա խոսքերով` քանի դեռ որեւէ պայքարում չի կոտրված մրցակցի կամքը, նա պարտված չէ: Իսկ պայքարի մեր կամքը կոտրել հնարավոր չէ, ուստի` Պայքար, պայքար մինչեւ վերջ:
Ես, իմ ընկերները, Կոնգրեսի բոլոր ղեկավարները ձեզ հրաժեշտ ենք տալիս բարձր տրամադրությամբ, եւ մեր հաղթանակի անխուսափելիության գիտակցությամբ: Նույնը մաղթում եմ ձեզ: Իսկ հաջորդ հանրահավաքը տեղի կունենա հունիսի 12-ին, ժամը 19:30-ին, երբ մենք պատրաստ կլինենք ձեզ ներկայանալու շատ ավելի մշակված եւ հստակ ծրագրով:
Ուշադրություն: Ես ասացի, մենք այլեւս կամուրջներն այրված ենք համարում եւ հրաժարվում ենք որեւէ երկխոսությունից այս իշխանությունների հետ: Այս կոնտեքստում կարեւոր է նաեւ ձեզ տեղեկացնել, որ Կոնգրեսի անդամ կուսակցությունների որոշմամբ` »Հայ ազգային կոնգրես» դաշինքի ցուցակում անդամագրված` Ավագանու բոլոր թեկնածուները հրաժարվում են իրենց մանդատներից:
He speaks well to the masses. But he has also proved for 7-8 years that he also LIES very very well.
ReplyDeleteIt's one thing to speak about something. Actually doing it is another thing.
The Armenian nation will not give a second chance to someone who destroyed and continues to destroy so much in their country.
Forget it Nazarian. after June the first, he stands zero chance of ever coming to power. Mark my words. Goodbye to Levon and good riddance.
Honestly, does anyone really care what he has to say? If there is anyone in modern Armenian history who has already proven is intentions with actions rather than words, it is this guy.
ReplyDeleteHe was an all-powerful president who jailed his opposition, and shut down the country in a time of no internet, no communication, and life was pretty much at a standstill.
And he gloated about it.
Now we are supposed to believe this happy horseshyte?
Thank God very few Armenians are THIS naive.
Good riddance.
If you decide to fight against somebody, you need to know his intentions. To predict future steps of authorities, we need to keep places and work in avagani, as we have 15 places there. If we deny the fact of becoming "avagani", how do we know what are intentions or further steps of our enemies?
ReplyDeleteAnon, you need a full course of treatment. And your illness can be diagnosed "Levon, Levon, Levon..."
ReplyDeleteAnonymous 3, to know the next steps of the regime is pretty easy. I have found that I can predict what they will do, and say, next. They may seem to have the initiative but they are very much cornered and everything they do is a reaction. They have no initiative and deliver no surprising twists to the opposition/regime game.
ReplyDeleteHAK, on the other hand, keeps surprising them and as such, they are the ones with the initiative. The regime does not have the same caliber intellectual capacity as the HAK does.
What the regime did was a very big mistake. They have dug themselves deeper and I feel much more optimistic about the future of the opposition now than I would have if they did not take part in the elections. The opposition is now much stronger than as litle as a month ago.
Nazarian,
ReplyDeleteMuch stronger? I don't think so. Opposition gets stronger only because of elections. Armenia doesnt have elections for another three years. Levon's prospects are not bright. I think he is cornered himself. No elections, not sufficient support to paralyze streets just like in Georgia, only meetings where Not much different is being said.
On the other hand , the government goes about its business. Have you ever noticed Serge uttering "Levon" or "Hak"? He totally ignores them. Honestly, I am amazed at his strategy in this last year to destroy Levon. Quite impressive. He doesn't need to shout like Levon. He does his work silently like a good chess player.Even though I am not a Serge supporter I support him wholeheartedly in neutralizing Levon.
Aram Sargisyan and Styop Demirchyan are two leaders of the opposition.
ReplyDeleteEnough said about "intelligence".
This comment has been removed by a blog administrator.
ReplyDeleteThe Opposition is not about Levon or HAK as individuals or entities for themselves. The problems and mistakes of the past were addressed by LTP, for those interested, early in the presidential elections. Something SS and the rest of his people never did.
ReplyDeleteThe Opposition is about starting something new, and not, I repeat, about an individual who wants to get somewhere for his own purposes. Your impression (put aside whether it is truth) that LTP is weaker, that it takes a blatantly falsified election leaves many things to say - but the most important reaction you should have is that it is sad that the population of Armenia has been through so much, and some have endured so much and become so hopeless that it takes such election fraud to motivate action for change. How did that happen - how did that develop over the past 10 years?
This is not about individuals, it is about an entire country. I will again paraphrase one of the comments Aramazd once made - we are left with two questions in the present:
1)do you think the presidential elections of feb 2008 were fair?
2)who do you think is responsible for the deaths of March 1-2, 2008?
Ehhhhhhh Tzitzernak jan,
ReplyDeleteYou can tell these fairy tales to my 89-year -old grandmother , she might believe you only if she has just woken up:))))
Let's not kid ourselves. The way you talk is like a Jehovah's Witnesses follower who's trying to convert someone. And that's why this movement has to be called a sect.
This is all done to satisfy the arrogance of one person and his friends for whom 10 years was long enough to run out of money and want to steal and rob again with a hungry new appetite.
The individual Levon Ter Petrosyan doesn't give me and majority of sane Armenians one reason to believe one word he says.
What you say reminds me exactly of what Lenin has said and promised in the beginning of his movement or Hitler promised in Mein Kampf. We know what happened afterwards. Don't kid yourselves and stop lying to the Armenians. They are not as stupid as you think they are.
Concerning Aramazd's questions, if I'm allowed to answer them with absolute neutrality.
1.The elections of feb 2008 were as fair as the system founded and governed by LTP for 8 long years could handle and allow. So yes, in these standards they were absolutely fair and I agree with the result.
2. March 1-2 was caused by a chaotic vigilante mob which Levon Ter Petrosyan had the 100% responsibility to keep under control under all circumstances, since he himself and his cronies had fed it with hatred and lies for 10 days. The police/military did its job sloppily but effectively and they could bring the situation under control relatively quickly while"his holiness" was drinking tea and having a nice sleep in his palace (these are his words).
You can share these answers with Aramazd.
Tzitzernak,
ReplyDelete"The problems and mistakes of the past were addressed by LTP"
Yes I remember. He said
"I apologize for bringing Serj and Robert to Armenia".
The problems and mistakes he mentioned, he was always somehow above them. This is exactly what I mean about his arrogance. The rest of the mistakes were explained by lies. Period.
1)Did he explain why he was the only president in the history of Armenia who banned a party and stole its possessions?
2)Did he explain why he single-handedly closed down the nuclear power plant for no reason at all?
3)Did he explain why he rigged parliamentary elections in 1995 and rigged the Constitutional vote?
4)Did he explain why he stole the election in 1996 from Vazgen Manukyan and the people and that way set a strong precedent of all elections to come?
5)Did he say why he allowed Telman Ter Petrosyan and the Sukyassyans to become the first oligarchs in Armenia thus effectively establishing the banditocracy that he loves to complain about right now?
6)Does he explain why Vano Siradeghyan had to organize the political killings of so many individuals?
There is a list of at least a 100 more questions the nation has for him. And he still has the face to go up there raise his hands and look as ridiculous as Adolf Hitler minus the moustache?
RIP LTP.
ReplyDeleteWhat a list of questions. It's amazing the amount of ignorance or disinformation can be generated if one watches enough hours of Haylur.
ReplyDeleteThe issue here is that there is a lot of misinformation and lies about LTP. Our Anonymous friend has posted the most widespread ones. A lot of these questions have been addressed and debunked in newspapers like Haykakan Zhamanak (like the one about the nuclear station which was closed by Moscow, not the communist government of Armenia at the time)but my guess is that s/he does not read these media.
My philosophy to reducing hostility and hopefully winning people over is education. I think I need to take the list of these questions, find the answers for them and translate and post them on this blog. I do not think it will win over readers like Anonymous at 12:22 am but hopefully it will reduce the tension and hostility.
Nazarian,
ReplyDeleteFYI my sources of information have ALWAYS included A1Plus, Zhamanak,Chorrord Ishxanutyun, Haykakan Zhamanak, Lragir, and Tert.am. As a rule I don't watch Haylur,and to balance out so many staunchly levonakan press I read Hayoc Ashxarh, and Azg. This much for your assumptions.
Talking about lies and hostility Levon's 2008 campaign was based only and exclusively on exactly that: Hatred and intolerance. In contrast, did you hear Serj utter one word about Levon after all those lies and insults?I didn't.
About my list of questions and you pointing to Haykakan Zhamanak for answers. I am disappointed Nazarian. This is like telling people to check the National Enquirer to inform themselves of American national policy. Please be more serious.
As to LTP's "explanations": Every half-intelligent dictator including a Pol Pot, Mugabe, Stalin, Saddam had a trait of explaining the most terrible of their deeds in a "noble", "caring", "loving" way, as if all along they were doing it for the good of their people, as if there were no other options. LTP does exactly that. And regrettably you join him in that, bringing HZh as a major source for recent Armenian history.Is this your source to educate people? Should the National Enquirer or News of the World be the source to educate Americans?
So if it's not time consuming and to win over people please tell us the angelic qualities of LTP and what makes his 1991-1998 dictatorship 10000 times better than what exists today, and why if he takes power he is bound to return his definition of constitutional rule back to Armenia.
But please: with solid facts. Not Haykakan Zhamanak yellow press.
LTP-minions quote from Haykakan Zhamanak. They cite lunatics like Pashinyan, luminaries like Jhangiryan, statesmen like Vano, democrats like Demirchyan, and meritocrats like Aram Sargsyan. Throw in a Marxist like David Hakobyan and welcome to the "answer" to Armenia's problems.
ReplyDeletewhat a joke.
I am honestly surprised that 20% or so of Yerevan voted for these has-beens demagogues.
Anonymous 2:00 PM
ReplyDeleteWait till the economy improves in a couple of years. Sects usually prosper in difficult economic times.
Anon with the list of questions, can you name positive changes that were done by current regime, except of those that led our nation deeper into bog? How can we keep some facts and forget about new ones? I would offer you to attend some of the gatherings on friday and listen to LTP carefully and look around, if possible.
ReplyDeleteLast anonymous,
ReplyDeleteYou think I haven't been listened to him? Every word by him is full of arrogance, unconstructive and lies upon lies. That man has no moral right to even utter the word democracy or banditocracy... He killed the former and he established the letter.
He is already in the garbage of history. And in his words: Maqrelu enk! Levonin.
es chakatagrakan pahin eli paxav u tsatskvec mi ankyunum u dzayn chi hanum , ays marde nuynpes hanelukayine mer glxin hima el mard chi haskanum ova chisht ova sxal inch ani xexch zhoxovurde, chnayac haskanuma bayc qani der qaxaqakanapes lav chi hasunacel dra hamar sxal @ntrutyuna katarum u @nknum krake hima @ntrecinq Levonin vor arajnordi noric xapec kam anchara, ay cayet tanem mi ban asa tenanq incha asact gra bra mi ban asa te arten uzacit hasar el aselu chunes.??????
ReplyDeletees chakatagrakan pahin eli paxav u tsatskvec mi ankyunum u dzayn chi hanum , ays marde nuynpes hanelukayine mer glxin hima el mard chi haskanum ova chisht ova sxal inch ani xexch zhoxovurde, chnayac haskanuma bayc qani der qaxaqakanapes lav chi hasunacel dra hamar sxal @ntrutyuna katarum u @nknum krake hima @ntrecinq Levonin vor arajnordi noric xapec partvec yesim inch xaxera xaxum , ay cavet tanem mi ban asa gra bra es zhoxovrdin uxordi ay .... chem uzum anpatvem vorovhetev vorosh chap hargel em. bayc erevuma azgovi enq anpatvelu u es angam shat xist.
ReplyDeletees chakatagrakan pahin eli paxav u tsatskvec mi ankyunum u dzayn chi hanum , ays marde nuynpes hanelukayine mer glxin hima el mard chi haskanum ova chisht ova sxal inch ani xexch zhoxovurde, chnayac haskanuma bayc qani der qaxaqakanapes lav chi hasunacel dra hamar sxal @ntrutyuna katarum u @nknum krake hima @ntrecinq Levonin vor arajnordi noric xapec partvec yesim inch xaxera xaxum , ay cavet tanem mi ban asa gra bra es zhoxovrdin uxordi ay .... chem uzum anpatvem vorovhetev vorosh chap hargel em. bayc erevuma azgovi enq anpatvelu u es angam shat xist.
ReplyDeletees chakatagrakan pahin eli paxav u tsatskvec mi ankyunum u dzayn chi hanum , ays marde nuynpes hanelukayine mer glxin hima el mard chi haskanum ova chisht ova sxal inch ani xexch zhoxovurde, chnayac haskanuma bayc qani der qaxaqakanapes lav chi hasunacel dra hamar sxal @ntrutyuna katarum u @nknum krake hima @ntrecinq Levonin vor arajnordi noric xapec partvec yesim inch xaxera xaxum , ay cavet tanem mi ban asa gra bra es zhoxovrdin uxordi ay .... chem uzum anpatvem vorovhetev vorosh chap hargel em. bayc erevuma azgovi enq anpatvelu u es angam shat xist.
ReplyDelete